DICHTER. losse nummers

In dit nummer lees je 50 gedichten over de Canon van Nederland - de lijst van 50 thema's die chronologisch een samenvatting geeft van de geschiedenis van Nederland. Eens in de zoveel jaar bekijkt een commissie de lijst opnieuw, in 2020 voor het laatst. Op de site www.canonvannederland.nl staat die nieuwe canon. Handig als je tijdens het lezen van deze DICHTER even wilt opzoeken hoe het ook alweer precies zat. Als je op school zit, krijg je les over de canon (en met een beetje geluk, van iemand die ook van geschiedenis houdt). Omdat dichters alles toch weer op een andere manier zien en verwoorden, maakten we deze DICHTER. Dichters schreven gedichten over de 50 onderwerpen van de canon. Ook leuk als je niet meer in de klas zit ;-)  

Lees het blog over dit nummer klik hier

Na alle getallen en statistieken over corona gaven wij het woord aan de dichters. We maakten het nummer na het applaus voor de zorg in maart 2020, vanuit de behoefte iets tastbaars bij te dragen. Iets wat zou blijven als het applaus wegviel. Troost, houvast, een adempauze. Het nummer verscheen in april 2020 en is nu een prachtig tijdsdocument. Grote namen en aanstormend talent dichten over het virus. Verwoord zoals alleen dichters dat kunnen. Bijna 60 gedichten van meer dan 40 dichters. De zachte binnenwereld in de prachtige tekeningen van Leandra du Pau sluit er naadloos op aan. 

Een voorproefje:

op alles voorbereid

op alles voorbereid, was ik
van zomer- terug naar wintertijd
op andere school en nieuwe vrienden
af en toe de weg kwijtraken
op de pijn van anders zijn
op alles altijd voorbereid
op climate-change en hoogtevrees
op niet geslaagd of voor het eerst
op langverwacht en niet gekomen
't wereldvreemde ongewone
en vroegerdingen missen
op alles voorbereid, dacht ik
zelfs de meest onaangename
schaamte, maar niet op deze
voor kuchen, hoesten, niezen
dat we zouden moeten kiezen
wie we bij ons houden
minstens anderhalve meter
dat ruimte kan benauwen
op afstand van elkaar, op alles
altijd voorbereid geweest,
maar niet dit ongewisse
hoelang, wanneer en waar

gedicht: Kate Schlingemann
uit: DICHTER. 16 corona - de wereld staat stil en op zijn kop

Lees het blog over dit nummer klik hier

Deze DICHTER. gaat over de tijd en de toekomst. Gedichten over alles wat je later kunt gaan doen, over wolken warm water, klimaatverandering en 1 januari (de dag waarop ieder jaar weer opnieuw de toekomst begint). Gedichten over alles wat morgen mag, en over al je gisterens. Meer dan 50 gedichten van meer dan 35 dichters. Grote namen en aanstormend talent.

Geef je les? Dichter en schrijfdocent Linda Vogelesang schreef in opdracht van Bibliotheek Brummen  lesbrieven. Gratis te downloaden. Dat kan hier. 

Vandaag

Hoera, het is vandaag!
Dat moet gevierd. Mijn vader heeft het hele huis versierd
en appeltaart gehaald voor hem en mij.
Met slagroom, want vandaag is zo voorbij.
De appeltaart gaat op, 
er wordt geen kruimel van bewaard,
want morgen is het weer vandaag,
maar dan met mokkataart.

Bette Westera
uit DICHTER. 15 de toekomst is nu

Deze DICHTER. gaat over dementie. Geen makkelijk onderwerp, maar dat is de ziekte ook niet. Steeds meer mensen krijgen er mee te maken. Zo zacht zag je DICHTER. nog nooit. Veertig dichters verwoorden de verwarring, het vergeten, het verdwalen en verspreken. De veranderingen, het verlies. Het verdriet. Gedichten over vasthouden, vrijlaten en verder gaan. Verwoord zoals alleen dichters dat kunnen ... Gemaakt voor iedereen van 6 tot 106 die met de ziekte te maken krijgt. De titel Te leven en dat leven te vergeten is een dichtregel uit een gedicht dat Joke van Leeuwen schreef voor deze DICHTER.

We maakten het nummer op verzoek van mensen die in de zorg werken en mantelzorgers. Het is een samenwerking met Alzheimer Nederland en dementie.nl Nicci Gerrard (van het beroemde schrijversduo Nicci French) schreef het voorwoord.

Een voorproefje:

Te leven en dat leven te vergeten
met zijn gedonderjaag en doe-maar-dik
voorgoed verstrikt geraakt in eigen ik
en toch weer kleren aan en toch weer eten.

En in het hoofd een weggedreven weten
en in de ogen die verdwaalde blik
van vaag verbazen, van onvaste schrik
om wie er op bezoek zijn, hoe die heten.

Zij die hun namen kennen schuiven aan
en zitten daar van levenslust te blaken.
De zinnen die op de repeatknop staan

proberen ze welwillend af te maken.
Een kus voordat ze weer naar buiten gaan.
Zo vluchtig even een bestaan aanraken.

Joke van Leeuwen
uit: DICHTER. 13 Te leven en dat leven te vergeten

Gedichten over verzamelingen en alles wat de moeite waard is om te bewaren. Bijna 50 gedichten van meer dan 30 dichters over geheimen en teruggevonden schatten in vergeten schoenendozen. Over tijdmachines, zoldervondsten en herinnerdingen: een nummer om te bewaren. Het voorwoord werd geschreven door Wiel Kusters. De fantastische illustraties zijn gemaakt door Tineke Meirink.

Een voorproefje:

Verzameling

Wat ik verzameld heb
kreeg ik van jou -
moed om te durven
wat moet, krachten

gespaard om te wachten
met durven
en te bedaren,
tellen en turven,
rust te bewaren.

Wiel Kusters
uit: DICHTER. 11 Bewaard

In deze DICHTER. lees je het beste van de dichters van DICHTER. (volgens de dichters ;-) De gedichten waar ze wereldberoemd mee zijn in Nederland en Vlaanderen. Verzoeknummers waar nog steeds & altijd om gevraagd wordt. De klassiekers dus. Het beste van de dichters van DICHTER. dus. Met een knipoog. Coen Bouwstra maakte het beeld - een bijzondere wereld van papier.

Een voorproefje:

Eerste woord

Mijn eerste woord was r aa m
Het hing in de eerste klas
vlak onder het raam
Later zag ik ook d eu r.

Je kon naar buiten
dan waren de woorden weg
maar hun beeld zweefde
nog in mijn hoofd.

Ik leerde dat de letters
van het woord vrij
konden fladderen
maar deze bleven samen.

Tot ik een naam
gaf aan bijna alle
dingen in de klas.
Het raam ging open staan.

Remco Ekkers
uit: DICHTER. 10 het beste van de dichters van DICHTER

Vriendschap is geen illusie maar een mooi onderwerp voor DICHTER. Meer dan 35 dichters schreven iets minder dan 70 gedichten. Gemaakt voor BFF’s, hartsvriendinnen, bloedbroeders en echte vrienden. Online - Offline. Van je vrienden moet je het hebben en vrienden heb je natuurlijk nooit genoeg. Zelfs verre vrienden zijn vaak toch veeeeeel beter dan goede buren hoor. Je leest het allemaal in deze DICHTER. En mocht het ooit eens fout gaan in de vriendschap, dan maak je het met sommige gedichten uit deze DICHTER. meteen weer goed. Bijvoorbeeld met deze:

Sorry

Er is iets wat ik zeggen wil, 
mijn allerbeste vriend;
je wilt me niet meer spreken 
en dat heb ik echt verdiend.
Het spijt me want
je mijdt me en
ik mis je vriendschap erg:
niet zomaar 
een klein heuveltje, 
ik mis je best een berg.

Liz Ditters
uit: DICHTER. 9 vriendschap

Wie denkt dat dichters eenzaam en teruggetrokken op verdrietige zolderkamertjes zitten te schrijven, vergist zich. De dichters in deze DICHTER. hebben de wereld gezien. Toen het idee voor dit nummer ontstond, waren we bang dat alle gedichten over Frankrijk zouden gaan. Om dat te voorkomen, hebben we alle dichters gevraagd om eerst een lijstje met vijf favoriete landen te sturen. We wilden aan de hand van die lijstjes de wereld opdelen en weggeven. Nergens voor nodig. Zorgen om niks. De dichters van DICHTER. zijn overal geweest. Kaapverdië, Kiribati, Nieuw-Zeeland en Antartica - de dichters van DICHTER. komen nog eens ergens. Indrukwekkend. Lea Vervoort tekende bij de gedichten een betoverende wereld. Na dit nummer ging ze naar Afrika. Drie maanden op reis. Groot gelijk natuurlijk want de wereld is veel te mooi om niet te gaan zien.

Voor wie het allemaal niet naast de deur ligt, is er deze DICHTER. met bijna 55 gedichten van meer dan 25 dichters. Dit nummer neemt je mee naar de andere kant van de wereld. Zo kun je in je luie stoel op safari in Kenia of naar een hamam in Marokko. Sta je op een verlaten strand in Sri Lanka en in een stil museum in Damascus. Zit je op een boot naar Madeira, zie je het saffierpluimbroekje in Peru, een walvis langs de kust van Antarctica en rendieren in Lapland. En omdat het altijd handig is om de weg te weten, hebben we op google maps een kaart gemaakt voor deze DICHTER. Dan zie je waar de hebberige bergen liggen en waar je winkeltjes van zand kunt vinden. De kaart staat hier. De wereld aan je voeten dus. Geniet ervan!

Het zevende nummer van DICHTER. gaat helemaal over blauw. Over lichtblauw, donkerblauw, hemelsblauw, ultramarijn, nou ja je snapt 't vast: de kleur dus. De kleur van de hemel, de bergen en sommige maandagen. Van vakantieherinneringen en de Middellandse Zee. De kleur van je pen en de schilderijen van Vermeer en van Picasso. Met prachtige tekeningen van Gemma de Waard.

Een voorproefje:

Pale blue dot

Op weg naar de rand van ons zonnestelsel
gunde de Voyager 1 ons een laatste blik
over haar schouder

Na een zes miljard kilometer lange reis
van bijna dertien jaar
zond ze ons op 14 februari 1990
haar laatste foto

We staan er op
maar vraag niet hoe

Een bleke blauwe vlek
in het heelal zijn we
meer niet

We hebben het hier op aarde
veel te hoog in onze bol

Bette Westera
uit: DICHTER. 7 blauw

Een bijzonder nummer van DICHTER. waarin meer dan 25 dichters meer dan 50 gedichten schreven over nieuwe buren, nieuwkomers, vluchtelingen en asielzoekers. Over hoe het was, daar, en hoe het is nu, hier. De zachtste DICHTER. tot nu toe. We maakten het nummer in samenwerking met het COA. Een aantal gedichten uit deze DICHTER. verscheen ook als muurgedicht in verschillende AZC's. Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam, schreef een ontroerend voorwoord. 

De gedichten worden afgewisseld met prachtige zachte schilderijen van Milou Trouwborst.

Kijk, dit is ons gras.
Het is lang en zacht en was er al
voordat wij hier kwamen.
Wanneer je gaat liggen, buigt het zich
als een moeder over je heen.

Kijk, dat zijn onze bomen.
Ouder dan opa’s van oma’s,
stammen te dik voor omhelzing,
het donkergroene blad
vertelt van eeuwen zomer.

Kom, zoek een plek in het gras,
leun tegen een stam,
voel het strelen van de wind,
zie de wolken, ons uitzicht,
jouw uitzicht, wees welkom.

Kees Spiering
uit: DICHTER. 6 nieuwe buren

Dit is de engste DICHTER. ooit. Met natuurlijk veel gegriezel over monsters, spoken, heksen, draken, geesten en zombies. Over dubieuze griezels uit de wereld van vooroordeel, angst, fantasie en nachtmerrie. En echt enge dingen: de beelden op tv, tentenkampen in de sneeuw, de schoolarts, en ja, ook de kalknagels van je oma. De gedichten sidderen en sissen. Ze koken een soepje van nachtmerries en dagdromen. Ze lokken je stiekem naar de uithoeken van je fantasie en blijven daar – griezelig knap! - graag eeuwig rondsssssssspoken. Meer dan 75 gedichten van meer dan 30 dichters. Met illustraties van Job van Gelder.  

Spook

Gisteravond
(ik sliep nog nét niet)
zweefde er opeens een spook
in een wapperend laken
heel dicht langs mijn bed
en het kreunde iets van
drrumpel-drrompel,
drrakel-drras!
Ik deed maar even bang
omdat ik toch wel zag
en ook nog hoorde,
dat het weer
mijn leuke broertje was ...

Theo Olthuis
uit: DICHTER. 5 gruwelijk eng

Deze vierde DICHTER. gaat over dieren. Over honden en katten en hoe HATJSOE HATSJIE lief die zijn. Over een dame uit Alkmaar met vogels in haar haar, over ijsberen, kwikstaartmezen en denkdieren. Over de konijnenhemel, de vogeltelling en een pad die in Abcoude met een zebra trouwde. Een beestachtig goed nummer. Meer dan 70 gedichten van bijna 35 dichters. Met illustraties van Cristina Garcia Martin.

Spinnetjes

Op de mooiste novemberdag
zag je het dunste dekentje
dat je nooit hebt gevoeld.

Het lag op de groene velden
tot aan het eind, naar de zon.
Je zag het en je raadde

de draden en de kleine spin
daaronder, daartussen, miljard.
Je durfde niet te denken

aan het woord schaatsen.
Je bleef maar kijken naar
de ijzige glans tot de horizon.

Remco Ekkers
uit: DICHTER. 4 Dieren 

DICHTER. nr. 3 brengt je in vakantiestemming.  Heerlijke voorpret en mooie bagage!

Voor dit nummer van DICHTER. schreven meer dan 25 dichters bijna 75 spiksplinternieuwe gedichten over reizen en vakantie. Over slapen op lucht en de tijd van elastiek. De wijde wereld en sprinkhanen aan de buitenkant van de binnentent. Over vakantieliefdes, familieruzies en Gouden Bergen. Anne van den Berg heeft de gedichten verbeeld. Het werd een bijzondere wereld van papier. De auto op de voorkant van deze DICHTER. past op het puntje van je wijsvinger! Deze DICHTER. kan tegen een stootje en wordt mooier met wat zandkorrels tussen de bladzijden. Past in iedere koffer of rugzak en is gemaakt voor onder een hoofdkussen. Leest heerlijk in een hangmat in je achtertuin, in een tent in Verweggistan of onderweg op de achterbank. Mooie bagage.

Zomerochtend

Boomtoppen vangen
het eerste licht
de lege weg ligt klaar
we kunnen overal heen
maar we zijn al overal

Jos van Hest
uit: DICHTER. 3 vakantie

Dit tweede nummer van DICHTER. gaat helemaal over school. Over gymles, gevonden liedjes voor aardrijkskunde, puzzeltaal en bange jongetjes. Gedichten over wonderwoorden, het antwoord op alles en het gewicht van een pimpelmees.

Ruth Hengeveld tekende voor deze tweede DICHTER. mieren die de hersentjes uit walnoten halen, vissen met verdriet en schooltafeltjes met klavertjes drie. Prachtig.

Sander Dekker, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap schreef in zijn voorwoord: "Wat fantastisch dat alweer het tweede nummer van DICHTER. hier voor u ligt, want eigenlijk gun ik iedereen de betovering van een mooi gedicht in zijn hoofd."