Heelal
Over de foto’s in DICHTER. het heelal
Ere wie ere toekomt, dus hieronder meer informatie over de prachtige foto’s in DICHTER. het heelal.
blz 1
James Webb-ruimtetelescoop
11.7.2022
zoekterm deep-field
© NASA
Dit is het eerste operationele beeld dat is gemaakt door de James Webb-ruimtetelescoop. Op de foto zien we een klein deel van de hemel dat zichtbaar is vanaf het zuidelijk halfrond. In een cluster van melkwegstelsels in het sterrenbeeld Volans zien we duizenden sterrenstelsels, waarvan sommige wel 13 miljard jaar oud zijn. De afbeelding is de hoogste resolutie die ooit is gemaakt van het vroege heelal.
blz 2 / 3
Sterrenkaart van de noordelijke sterrenhemel,
Carel Allard, ca. 1722 - ca. 1750.
Ets en gravure, met de hand gekleurd,
h 510 mm × b 596 mm.
zoekterm RP-P-1935-1420
© Coll. Rijksmuseum Amsterdam
Een sterrenkaart is de weergave op een kaart van de sterren en sterrenbeelden aan de hemel. Dit is een sterrenkaart van de noordelijke sterrenhemel waarop de sterrenbeelden als figuren weergegeven worden. In de bovenhoeken de kaarten voor de Christelijke sterrenbeelden van 1600. Onder tabellen waarmee astronomische berekeningen doorgevoerd kunnen worden.
blz 8
Lick-observatorium telescoop
16-8-1888
zoekterm
© publiek domein
De maan in 1888. Opname gemaakt met de grote telescoop van het Lick-observatorium, een beroemde sterrenwacht in de Amerikaanse staat Californië, gebouwd in 1876.
blz 12
NASA-astronaut Bruce McCandless
foto: bemanningslid Space Shuttle Challenger
7-2-1984
© NASA
Ruimtewandeling door NASA-astronaut Bruce McCandless (1937 - 2017), de eerste astronaut die ongebonden door de ruimte bewoog. De foto werd gemaakt op 7 februari 1984 door de andere bemanningsleden van de Space Shuttle Challenger die in een baan om de aarde draaide.
blz 14 / 17
Hubble-ruimtetelescoop
27.2.2023
zoekterm potw 2309a
© ESA/Hubble & NASA, M. Gullieuszik and the GASP team
Dit is JO201, een zogenaamd spiraalvormig sterrenstelsel. Het staat in het sterrenbeeld Cetus. De achtergrond is zwart, met kleine sterrenstelsels en sterren, en een groter elliptisch sterrenstelsel in een hoek.
blz 18 / 19
Hubble-ruimtetelescoop
30.4.2002
zoekterm heic0206a
© NASA, Holland Ford (JHU), the ACS Science Team and ESA
Deze foto van het sterrenstelsel UGC 10214 werd op 1 en 9 April 2002 gemaakt door de Advanced Camera for Surveys (ACS) van de NASA/ESA Hubble ruimtetelescoop. Het is een spiraalvormig sterrenstelsel dat ook wel het Kikkervisstelsel wordt genoemd. Het bevindt zich op op een afstand van 400 miljoen lichtjaar van de Aarde en staat in het sterrenbeeld Draak.
Het meest opvallend aan het Kikkervisstelsel zijn de "staart" en de helderblauwe sterrenhopen. Ze zijn blauw omdat ze massieve sterren bevatten, die 10 keer heter en 1 miljoen keer helderder zijn dan onze zon. Sterrenhopen worden roder als ze ouder worden. Sterrenhopen ontstaan uit de botsing van melkwegstelsels. Elk van deze clusters vertegenwoordigt de vorming van ongeveer een miljoen sterren. Waarschijnlijk is de staart ontstaan toen een compacter melkwegstelsel het Kikkervisstelsel binnendrong. De staart zal in de loop van de tijd ook weer verdwijnen.
blz 20 / 21
Hubble-ruimtetelescoop
30.4.2002
zoekterm heic0206c
© NASA, Holland Ford (JHU), het ACS Science Team en ESA
Hier zien we de Kegelnevel (in NGC 2264), een nevel in een heel druk stervormingsgebied. Deze foto werd gemaakt door de Advanced Camera for Surveys (ACS) aan boord van de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA op 2 april 2002
Miljoenen jaren lang werd de nevel langzaam uitgehold door straling van hete, jonge sterren. De Kegelnevel bevindt zich op 2500 lichtjaar afstand en staat in het sterrenbeeld Monoceros. Pijlers zoals de Kegel komen veel voor in grote geboortegebieden van sterren. Het kunnen broedplaatsen zijn voor jonge sterren.
blz 22 / 23
gemaakt door Neil Armstrong
20.7.1969
zoekterm Aldrin Armstrong maan vlag
© NASA - publiek domein
Het is één van de beroemdste foto’s in de geschiedenis: de Amerikaanse astronaut Buzz Aldrin bij de Amerikaanse vlag op de maan. Armstrong (1930 - 2012) was de eerste mens op de maan. Aldrin (1930) de tweede. Hij was de piloot van de maanmodule van Apollo 11. Hier brengt Aldrin een saluut aan de Amerikaanse vlag die ze net op de maan geplaatst hebben. De vlag had aan de bovenkant een metalen staaf om hem horizontaal te houden. Omdat die niet helemaal uitgetrokken was en de vlag strak opgevouwen en verpakt was geweest, lijkt het alsof de vlag wappert. De foto's zijn gemaakt met een Hasselblad, speciaal ontwikkeld voor Apollo 11. Tijdens de wandeling op de maan waren de camera’s bevestigd op de pakken van Aldrin en Armstrong. De foto's gingen de hele wereld over. Op 11 augustus publiceerde het Amerikaanse tijdschrift LIFE de foto’s. Dat nummer kun je online bekijken
De astronauten namen foto’s, deden proeven, verzamelden monsters en spraken met de president. Op 16 Juli 1969 keken miljoenen mensen op tv naar de lancering van de Apollo 11. Op 20 juli landde de maanlander op het maanoppervlak. 24 juli landden de astronauten veilig terug op aarde. NASA zou vervolgens nog vijf keer mannen op de maan zetten, 12 maanwandelaars in totaal. Binnenkort gaat er een nieuwe missie: Artemis.
NASA dook in het archief van de maanmissies en scande de foto's op hoge resolutie. In totaal publiceerde 'The Project Apollo Archive' meer dan 11.000 foto's op haar Flickrpagina. Alle beelden staan in chronologische volgorde.
blz 24 /27
Hubble-ruimtetelescoop
3.4.2023
zoekterm potw2314a
© ESA/Hubble & NASA, C. Kilpatrick
Spiraalvormig sterrenstelsel UGC 2890 met heldere sterren op de voorgrond, op ongeveer 30 miljoen lichtjaar afstand. In 2009 zagen astronomen een krachtige supernova-explosie in UGC 2890. Hoewel de supernova zelf allang uit het zicht is verdwenen, legde de Hubble onlangs de nasleep van deze explosieve gebeurtenis vast
Een supernova is een explosie die plaatsvind als een massieve ster sterft. Als de elementen die nodig zijn om kernfusie aan te wakkeren opraken, flikkert de kern van een massieve ster naar buiten en stopt met het produceren van energie. Met niets om de verpletterende zwaartekracht te ondersteunen, krimpt de kern van de ster en implodeert dan plotseling, waardoor de buitenste lagen van de ster naar binnen storten en als een supernova-explosie de ruimte in kaatsen. Astronomen hopen door waarnemingen van supernova's meer te weten te komen over de leeftijden en massa's van sterren in de buurt van de supernova.
blz 30 / 31
Hubble-ruimtetelescoop
9.1.2023
zoekterm potw2302a
© ESA/Hubble & NASA, R. Tully
We zien de sterrenstelsels LEDA 48062 en UGC 8603, op ongeveer 30 miljoen lichtjaar van de Melkweg. Op de achtergond zien we een paar verder weg gelegen sterrenstelsels. Een handvol voorgrondsterren zijn ook zichtbaar door het hele beeld. Sterrenstelsels kunnen spiraalvormig zijn of lensvormig, als de vorm op een vergrootglas lijkt. Waarschijnlijk worden spiraalvormige sterrenstelsels lensvormig als ze geen nieuwe sterren meer maken
blz 32 / 33
Hubble-ruimtetelescoop
27.3.2023
zoekterm potw2313a
© ESA/Hubble & NASA, A. Barth, R. Mushotzky
Dit is Z 229-15, een hemellichaam op ongeveer 390 miljoen lichtjaar afstand van de aarde in het sterrenbeeld Lyra.
blz 34 / 35
Foto gemaakt door de bemanning van de Apollo 17
7.12.1972
zoekterm The Earth seen from Apollo 17
© NASA - publiek domein
De aarde zoals gezien door de bemanning van de Apollo 17: de laatste bemande missie naar de maan. De drie Amerikaanse astronauten Cernan (1934- 2017, commandant), Schmitt (1935, piloot maanlander) en Evans (1933 - 1990, piloot commandomodule) zagen op 7 december 1972 de aarde steeds kleiner worden. Ongeveer vijf uur na de lancering, op bijna 30 duizend kilometer van de aarde, werd deze foto gemaakt met een 70 mm Hasselbladcamera. Er werden vier foto’s gemaakt. Dit is de tweede foto. De foto haalde de voorpagina’s van alle kranten en groeide uit tot een icoon van de ruimtefotografie. Nasa-archivist Gentry denkt dat het de meest wijdverspreide foto in de menselijke geschiedenis is. We weten jammer genoeg niet wie de foto heeft gemaakt. Na terugkomst beweerden de astronauten alle drie dat zij de maker waren. Ze ruzieden er publiekelijk met elkaar over tot het sterfbed van Evans en Cernan. Schmitt leeft nog
NASA heeft een nieuwe bemande maanmissie gepland: Artemis II. De vier astronauten gaan tien dagen op missie 'om de weg vrij te maken voor toekomstige missies op het maanoppervlak'. Het team astronauten bestaat uit Wiseman, Glover, Koch en Hansen. Koch maakte ook onderdeel uit van de eerste vrouwelijke ruimtewandeling.
blz 36 / 37
Hubble-ruimtetelescoop
6.2.2023
zoekterm 2306a
© ESA/Hubble & NASA, B. Mutlu-Pakdil
Precies in het midden van deze afbeelding, genesteld tussen een paar verre sterren en nog verder weg gelegen sterrenstelsels, ligt het pas ontdekte dwergstelsel dat bekend staat als Donatiello II. Heel moeilijk te zien, omgeven door een zeer zwakke gloed die de grenzen van de melkweg markeert.
blz 38 / 39
Hubble-ruimtetelescoop
22.11.2021
zoekterm 2147a.
© ESA/Hubble & NASA, E. Wuyts
Dit met sterren en melkwegstelsels bezaaide beeld werd vastgelegd door Hubble's Wide Field Camera 3 (WFC3), met behulp van gegevens die werden verzameld voor wetenschappelijke doeleinden. Het object van interesse was een sterrenstelsel dat zichtbaar is in de rechterbenedenhoek van de afbeelding, genaamd SGAS 0033+02.
blz 40 / 41
Hubble-ruimtetelescoop
12.10.2019
zoekterm borisov
© NASA, ESA and J. DePasquale (STScI)
Op deze Hubble-opname, gemaakt op 12 oktober 2019, zien we komeet 2I / Borisov, die van buiten ons zonnestelsel komt. De komeet is in een ander stelsel geboren en bezig aan een lange, interstellaire reis. Het is de tweede interstellaire komeet die onderzoekers ontdekt hebben. Hubble onthult een centrale stofconcentratie rond de kern (die te klein is om door Hubble te worden gezien). Borisov is echt actief, meer dan een normale komeet.
blz 42 /43
Hubble-ruimtetelescoop
23.1.2023
zoekterm 2304a.
© ESA/Hubble & NASA, J. Bally, M. Robberto
Op deze opname zien we twee heldere jonge sterren uit de Orionnevel, op ongeveer 1450 lichtjaar van de aarde. De Hubble-ruimtetelescoop is een gezamenlijk project van de Amerikaanse National Aeronautics and Space Administration (NASA) en de European Space Agency (ESA). De telescoop werd op 24 april 1990 gelanceerd als een kunstmaan rond de aarde. De Hubble wordt gebruikt voor optische waarnemingen, maar heeft ook een infraroodcamera. De telescoopspiegel is 2,4 meter in doorsnede. Hubble reist met een snelheid van 8 kilometer per seconde, oftewel 29.000 kilometer per uur, op een hoogte van 568 kilometer. Eén omloop duurt 97 minuten.
We hebben door de waarnemingen van de Hubble veel geleerd over supergrote monstersterren, sterrenhopen op het punt van samensmelten, stervormingsgebieden en piepjonge, verre sterrenstels. In 1995, 1998, 2004 en 2012 werden zogenaamde Deep Field opnames gemaakt. Daarop werd gekeken naar de grenzen van het heelal. Op de opname bleken ongeveer 3000 (!) onbekende objecten te zien, vrijwel allemaal sterrenstelsels. In de latere opnamen zijn andere 'lege' gebieden onder de loep genomen. Die bleken ook te krioelen van de sterrenstelsels.
Het grote verschil tussen Hubble en Webb is dat Hubble vooral kijkt naar zichtbaar licht en ultraviolet licht terwijl Webb zich richt op infraroodlicht, afkomstig van de eerste sterren en sterrenstelsels in het heelal.
blz 44 / 45
James Webb-ruimtetelescoop
12.6.2022
zoekterm mosaic of Stephan’s Quintet
© NASA, ESA, CSA, STScI
Een enorm mozaïek van Stephan's Quintet is de grootste afbeelding tot nu toe van NASA's James Webb Space Telescope, die ongeveer een vijfde van de diameter van de maan beslaat. Het bevat meer dan 150 miljoen pixels en is opgebouwd uit bijna 1.000 afzonderlijke afbeeldingsbestanden. De visuele groepering van vijf sterrenstelsels werd vastgelegd door Webb's Near-Infrared Camera (NIRCam) en Mid-Infrared Instrument (MIRI).
blz 46/47
Hubble-ruimtetelescoop
23.4.2015
zoekterm heic1509a
© NASA, ESA, the Hubble Heritage Team (STScI/AURA), A. Nota (ESA/STScI), and the Westerlund 2 Science Team
Dit is Westerlund 2, een jonge sterrenhoop in de Melkweg, met ongeveer 3000 sterren van ongeveer één of twee miljoen jaar oud. Het bevat de heetste, helderste en meest massieve sterren die we kennen. Het ligt op 20.000 lichtjaar van de aarde. Een lichtjaar is de afstand die licht in een vacuum aflegt in 1 jaar. De snelheid van licht is ongeveer 300.000 kilometer per seconde. In 1 jaar legt het licht 9,5 biljoen kilometer af.
blz 48 / 49
James Webb-ruimtetelescoop
12.7.2022
zoekterm Southern Ring Nebula
© NASA, ESA, CSA en STScI
Dit is planetaire nevel NGC 3132, ook wel bekend als de Zuidelijke Ringnevel. Het staat op ongeveer 2500 lichtjaar afstand van de aarde. Planetaire nevels zijn wolken van gas en stof die worden uitgestoten door stervende sterren. De nevel was een onderzoeksdoel van de James Webb-ruimtetelescoop (ook wel afgekort als de Webb), een optische en infraroodtelescoop die in 2021 gelanceerd werd. Het is de opvolgers van de Hubble-ruimtetelescoop en de Spitzer Space Telescope. NASA heeft de Webb samen met ESA en CSA gebouwd. De drie organisaties zorgen samen voor het onderhoud. De telescoop is vernoemd naar de voormalige bewindvoerder van NASA, James Webb.
blz 50 / 51
Hubble-ruimtetelescoop
12.12.2022
zoekterm 2250a
© ESA/Hubble & NASA, ESO, O. De Marco
Een beeld van de open sterrenhoop NGC 6530, een verzameling van enkele duizenden sterren op een afstand van ongeveer 4350 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Sagittarius. De cluster bevindt zich in de grotere Lagunenevel, een gigantische interstellaire wolk van gas en stof. Door de nevel krijgen de wolken van interstellair gas en stof een rokerig uiterlijk.
blz 52 / 53
Hubble-ruimtetelescoop
20.6.2022
zoekterm 2225a
© ESA/Hubble & NASA, H. Ebeling
Dit is Abell 135, een cluster van sterrenstelsels, op ongeveer 800 miljoen lichtjaar van de aarde. Al die lichtstrepen zijn ook weer sterrenstelsels.
blz 54/55
Hubble-ruimtetelescoop
28.3.2022
zoekterm 2213a
© ESA/Hubble & NASA, D. J. Rosario, A. Barth
Op deze afbeelding zien we het spiraalvormige sterrenstelsel NGC 7172, op ongeveer 110 miljoen lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Piscis Austrinus. Het sterrenstelsel werd in 1834 ontdekt door de Britse astronoom John Herschel.
blz 56/57 & 62/63
Hubble-ruimtetelescoop
18.4.2022
zoekterm 2216a
© ESA/Hubble & NASA, W. Keel.
Twee sterrenstelsels midden in een botsing.
blz 58 / 59
NASA's Chandra X-ray Observatory (satelliet)
24.1.2017
zoekterm PIA21088
© NASA/CXC/CIERA/R.Margutti
Een ster kan miljarden jaren oud worden. Maar soms sterft zij plotsklaps. Dat noemen we een supernova. Bij de explosie komt alle energie van de ster in 1 keer vrij. Hier zien we spiraalvormig sterrenstelsel NGC 7331, in het midden, in een driekleuren röntgenfoto. Het beeld is vastgelegd door NASA's Chandra X-ray Observatory, een satelliet die astronomische waarnemingen doet in het röntgengebied. Dat kan op aarde niet omdat röntgenstraling niet door de aardatmosfeer kan dringen. De satelliet is in 1999 door de Spaceshuttle Columbia in een elliptische baan om de aarde gebracht. Er worden waarnemingen gedaan van neutronensterren, zwarte gaten en overblijfsels van supernova's.
blz 60 /61
Hasselblad, vanuit Apollo 11
20.7.1969
zoekterm as11-44-6551
© NASA / publiek domein
De aarde gezien vanaf de maan, regio Mare Smythii (Latijn: zee van Smyth). De foto is gemaakt tijdens de Apollo 11-missie op 20 juli 1969 voordat de Lunar Module en de Command Module losgekoppeld werden. De Lunar Module landde op het oppervlak van de maan. De Command Modul cirkelde erboven.
blz 64/65 & 68/69
Hubble-ruimtetelescoop
5.9.2022
zoekterm 2236a
© ESA/Hubble & NASA, W. Keel
Twee sterrenstelsels midden in een botsing.
blz 66 / 67
Hubble-ruimtetelescoop
24.4.2020
zoekterm heic2007a
© NASA, ESA, and STScI
Sterrenkraamkamer! We zien de nevel NGC 2014 en zijn buur NGC 2020, die samen deel uitmaken van een uitgestrekt stervormingsgebied in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van de Melkweg, op ongeveer 163.000 lichtjaar afstand.
blz 70 / 71
Hubble-ruimtetelescoop
5.9.2022
zoekterm 2240a
© ESA/Hubble & NASA, Dark Energy Survey/DOE/FNAL/DECam/CTIO/NOIRLab/NSF/AURA, J. Dalcanton
Dit zijn twee op elkaar inwerkende spiraalvormige sterrenstelsels. Samen vormen zij Arp-Madore 608-333.
blz 72/73
Hubble-ruimtetelescoop
3.3.2021
zoekterm nasa-gYwfpVI2JzM
© NASA - Unsplash
De Costa Ricaans-Amerikaanse astronaut Chang-Díaz (1950) verricht werkzaamheden aan het internationale ruimtestation ISS. Dat werd in 1998 in een baan om de aarde gebracht en wordt sinds 2000 permanent bewoond. André Kuipers verbleef er in 2004 tien dagen en in 2012 een half jaar. De regering Biden-Harris besloot het ISS open te houden tot 2030. Het ruimtestation zal daarna uit zijn baan om de aarde worden gehaald om het gecontroleerd neer te kunnen laten storten in de buurt van Point Nemo. Dat is een punt in de Stille Oceaan, tussen Australië en Zuid-Amerika. Het dichtbijzijnde land is 2688 km verderop. Door de grootte van het ISS en met name de grote reflecterende zonnepanelen is het ruimtestation makkelijk met het blote oog te zien. Je kunt online kijken waar het ISS nu is.
blz 74 / 77
Hubble-ruimtetelescoop
19.12.2022
zoekterm potw2251a
© ESA/Hubble & NASA, R. Sahai
We zien een klein gebied van de emissienevel Westerhout 5, ook bekend als de Zielnevel. De nevel is ongeveer 7000 lichtjaar van de aarde verwijderd en biedt onderdak aan meerdere open sterrenhopen, kammen en pilaren doorregen door interstellair stof, en enorme holten geblazen door de wind van jonge massieve sterren.
blz 78 / 79
Hubble-ruimtetelescoop
14.12.2020
zoekterm potw2050a
© ESA/Hubble & NASA, S. Jha
Deze afbeelding toont GAL-CLUS-022058s, de grootste en een van de meest complete Einstein-ringen die ooit in ons universum zijn ontdekt. Zo’n Einsteinring is een ring van licht, die veroorzaakt wordt door een zwaartekrachtslens. Het licht buigt door de zwaartekracht om een sterrenstelsel heen. Als de lichtbron, het sterrenstelsel en de waarnemer op een lijn staat, wordt het licht vervormd tot een ring.
blz 80/81 & 82/83
Hubble-ruimtetelescoop
26.12.2022
zoekterm potw2252a
© ESA/Hubble & NASA, J. Dalcanton, Dark Energy Survey/DOE/FNAL/DECam/CTIO/NOIRLab/NSF/AURA
Het spiraalstelsel ESO 415-19, dat zich op zo'n 450 miljoen lichtjaar afstand bevindt. Door andere sterrenstelsels te bestuderen kunnen we meer te weten komen over het ontstaan van ons eigen sterrenstelsel. Dit stelsel hier ligt buiten de zogenaamde lokale groep, de naaste buren zeg maar. Dit is alleen met een telescoop als de Hubble te zien, maar met het blote oog kun je ook behoorlijk ver kijken. Als je in de herfst naar het sterrenbeeld Andromedea kijkt, zie je ook de Andromedanevel. Een lichtpuntje zo groot als een rijstkorrel, maar in werkelijkheid een sterrenstelsel op 2,6 miljoen lichtjaar afstand.
blz 84 / 85
Hubble-ruimtetelescoop
9.1.2023
zoekterm potw2302a
© ESA/Hubble & NASA, R. Tully
We zien de sterrenstelsels LEDA 48062 en UGC 8603, op ongeveer 30 miljoen lichtjaar van de Melkweg. Op de achtergond zien we een paar verder weg gelegen sterrenstelsels. Een handvol voorgrondsterren zijn ook zichtbaar door het hele beeld.
blz 86 / 87
Foto door James McDivitt.
3.6.1965
zoekterm White Spacewalk
© NASA
Ed White (1930 - 1967) was de eerste Amerikaanse astronaut die een ruimtewandeling maakte. Op 3 juni 1965 verbleef hij tijdens de Gemini 4-missie 23 minuten buiten het ruimtevaartuig. Hij draagt een speciaal ontworpen ruimtepak - het vizier van de helm is verguld om hem te beschermen tegen de ongefilterde zonnestralen. Hij draagt ook een noodzuurstofpakket. Deze foto is gemaakt door commandant James McDivitt. White werd later geselecteerd voor de Apollo 1 missie. Hij kwam om in de brand die ontstond tijdens een oefening van de bemanning in de Apollo 1.
blz 94 / 95
Hubble-ruimtetelescoop
2.1.2023
zoekterm potw2301a
© ESA/Hubble & NASA, E. Noyola, R. Cohen
We zien de bolvormige sterrenhoop NGC 6355, met tienduizenden tot miljoenen sterren, op minder dan 50.000 lichtjaar afstand van de aarde. Het is bijna onmogelijk om de sterren in bolvormige sterrenhopen van elkaar te onderscheiden met telescopen op aarde, maar astronomen hebben met de Hubble-ruimtetelescoop de sterren van bolvormige sterrenhopen in detail kunnen bestuderen.
blz 105
Death Valley, Verenigde Staten van Amerika.
14 August 2018
© Austin Human Unsplash
blz 106 / 107
Sterrenkaart van de zuidelijke sterrenhemel, Carel Allard, ca. 1722 - ca. 1750.
Ets en gravure, met de hand gekleurd, h 510 mm × b 596 mm.
27.2.2023
zoekterm RP-P-1935-1421
© Coll. Rijksmuseum Amsterdam
enkele bijzondere momenten op een rij
|
1969
|
Apollo 11 eerste Maanlanding : Armstrong, Alldrin, Collins
|
|
1972
|
Apollo 17 laatste maanlanding
|
| 1981 |
Spaceshuttle
|
| 1990 |
Hubble
|
| 1998 |
ISS internationale ruimtestation, in baan om aarde, permanent bewoond.
De Nederlandse astronaut André Kuipers verbleef er in 2004 tien dagen en in 2012 een half jaar. |
| 2021 | James webb / NASA ESA CSA |
